Her Adıyamanlı, ilimizle ilgili her sohbetinde "maküs", "sahipsiz" veya "kimsesiz" kelimelerinin en az birini kullanır...
Bir Adıyamanlı olarak, benim de olağan bir şekilde kullandığım "maküs" kelimesinin anlamı üzerine bir inceleme yazısının eksik olduğunu fark ettim...
Malumunuz, biz yazarların bu tür inceleme ve araştırmaları ölümümüzden sonra giderek önemli bir belgeye dönüşüyor... Bu sebeple gelecek on yıllarda Adıyaman'ın kültürel yapısını araştıranlara zaman kazandırmayı hedefliyorum.
Adıyamanla ilgili açacakları arşivlenmiş belge sayfalarında önlerine çıkacak olan maküs kelimesinin anlamı; "baş aşağı getirilmiş, ters döndürülmüş, kötü ve çirkin" ifadelerinin karşılığıdır...
Bu tanımda geçen ama dikkat edilmedikçe fark edilmeyen vurgu ise "müş" (geçmiş zaman) ekiyle ifade edilmiştir.
Şöyle ki, (örneğin) maküs talih ifadesini incelersek;
Talih; insanların gelecekte karşılaşacağı iyi veya kötü durumların (biz Müslümanlara göre Allah, başkalarına göre de doğa üstü varlık tarafından) önceden belirlenmesidir...
Bu açıklamaya göre, bizler "kötü kader" ifadesi kullanmamız gerekirken biz "maküs talih" ifadesini tercih ediyoruz... İşte bu ince detay Adıyamanımızın tanımına "cuk" diye oturuyor. Çünkü bizim talihimiz Allah tarafından da doğa üstü varlıklar tarafından da kötü yazılmamış, aksine çok da iyi yazılmış...
Soruyorum;
A- Kaç şehrin, hatta ülkenin kuzeyinde oksijen deposu niteliğinde, maden yatakları ve su kaynaklarıyla dolu dağlar var?
B- Kaç şehrin, hatta ülkenin geri kalan üç cephesi dünyanın en büyük tatlı su kaynaklarından biri olan Atatürk Barajı ve devamında Fırat Nehriyle çevrili?
C- Kaç şehirin, hatta ülkenin Dünyanın 8. Harikası niteliğindeki Nemrut Dağı'ndaki Commagene Krallığının kalıntıları, Sahabe'si, Perre'si, Palanlı'sı, Turuş'u dahil 180'den fazla tarihi ve kültürel mirası var?
D- Kaç şehrin, hatta ülkenin topraklarında dünyanın her köşesinde yetişen meyve ve sebzelerin çoğu için uygun iklimi var?
E- Kaç şehrin, hatta ülkenin üzerinde yılın neredeyse tamamında güneş doğuyor?
Bu örnekleri alfabenin her harfine bir paragraf açarak çoğaltabilirsiniz... ama talihi "maküs"tür...
Maküs, yani kaderi "güzel" yazılmış ama "sonradan" ters döndürülmüş!...
"Kim tarafından" diye yeni bir soruyla devam etmek istemiyorum... Umarım bu sorunun cevabını yazmak da bana kalmaz; öyle ya "hangi şehrin, hatta ülkenin" binden fazla "Gazetecisi-Yazarı var? Biri de elbet bunu yazar!
Demem o ki;
Her şeye rağmen bizim öyle gençlerimiz var ki, sabahın 6-7'sinde kütüphanenin önunde kuyruğa girerler ki ders çalışmak için bir sandalye kapabilsinler...
(Lanet olsun!)
Mehmet Emin Danış